Terugblik op de lezing ‘Klein grut, Groot verhaal’
Woensdag 11 oktober 2023sprak doctor Jan Vaes
Jan Vaes, autoriteit in de oudheidkunde en kunstgeschiedenis over de landsgrenzen heen, te gast in De Markthallen voor een interessante lezing over het kind in de cultuurgeschiedenis. Wie er bij was, beleefde een boeiende en leerrijke avond.
Doctor Vaes nam ons mee doorheen de rijke (kunst)geschiedenis. Met woord en beeld toonde hij hoe kinderen altijd permanent in die geschiedenis aanwezig zijn geweest. Uit een reis doorheen alle tijden bleek overduidelijk dat kinderen in de kunst een weerspiegeling waren van hun sociale status in de maatschappij en de heersende opvattingen en idealen van het moment. Tot nog niet zo lang geleden leden kinderen vaak een ongelukkig leven, ongeacht de ouderlijke affectie. Kindersterfte en ziekte, kinderarbeid - vaak noodgedwongen - en een leven tussen volwassenen was toen normaal. Kinderen leefden indertijd veel minder onder leeftijdsgenoten dan nu. Daarom dat bij het afbeelden van kinderen vooral belang gehecht aan opvoeding, overgangsrituelen naar volwassenheid en de dood. Het spelende kind kwam slechts in de marge aan bod. Tenzij de tekenaar of schilder toevallig Pieter Bruegel heette...
Een andere en minder positieve vaststelling was dat kinderen uit lagere bevolkingsklassen nauwelijks aan bod kwamen in de kunst, net als volwassenen uit deze klassen trouwens. Zelfs in de kunst blijkt de achteruitstelling van de zwakkere medemens een structureel aandachtspunt. Niets nieuws onder zon…!
Jan Vaes
Doctor Jan Vaes is Limburger, onder andere docent Cultuurgeschiedenis van de Universiteit Vrije Tijd/ Davidsfonds Academie. Hij is een veel gevraagd spreker met cursussen Algemene Geschiedenis, Kunstgeschiedenis, Geschiedenis van Loon en Luik en Heraldiek. Hij is auteur van meerdere internationale publicaties.
Noot
Behalve de schilderkunst leert ook de taalgeschiedenis ons veel over het ‘kleine grut’ en wat dat woord precies betekende. Het komt in vele talen onder veel verschillende vormen voor, in het Nederlands o.a. als gort, grid, grind, gruis, grutten, gruzelementen... Het verwijst altijd naar een veel groter geheel, bestaande uit kleinere, op zichzelf niet zo waardevolle delen of deeltjes…
